Project compost

Donderdag 7 maart. De start van het compost project in Arzúa.
Samen met Maria en Victor (vriend van Maria en betrokken bij Amigos da Terra en Amigos de la Tierra -Madrid) gaan Florence, Cesare en ik in de auto van Maria naar Arzúa. Arzúa is een gemeente die bestaat uit verschillende dorpen en ligt net in de provincie La Coruna. Het is anderhalf uur rijden.

Onderweg geeft Maria nog wat informatie over de omgeving en het project in Arzúa.
Zo vertelt ze ons bijvoorbeeld dat in de tijd dat Franco regeerde hij heel veel eucalyptusbomen liet importeren en planten. Die bomen horen eigenlijk niet in het natte (en dus groene) Galicië en ze leveren ook niet echt iets op. Het hout is van andere kwaliteit dan de bomen die hier wel thuishoren. De bomen die inheems zijn, zijn kastanjebomen (vandaar dat je in de herfst gepofte kastanjes kunt kopen), dennenbomen en hazelnotenbomen. Van oudsher gaven de boeren die in de Galicische dorpen leefden de noten aan de dieren als diervoer. Na het tijdperk van Franco lieten de mensen de eucalyptusbomen staan, want: beter een boom die iets oplevert dan helemaal niets. Tegenwoordig zie je om die reden beide bomen in het landschap. Het landschap doet een beetje Engels aan (ook al ben ik nooit in Engeland geweest). De reden: met gras begroeide heuvels, smalle plattelandsweggetjes en ommuurde akkers. Ook zie je in de dorpen veel kruizen met lokale merktekens zoals een haan en een hamer. Dat doet me denken aan het gebruik van houten kruizen met lokale symbolen die je op het dak van boerderijen in Twente ziet.

Een ander stukje cultuur: in Ourense en de andere steden in het binnenland van Galicië kun je beter inktvis eten dan in steden langs de kust zoals La Coruna. Dat is geen kwestie van trots, het heeft een reden. Van oudsher, toen er nog geen koelkasten en vriezers bestonden, was inktvis het enige voedsel dat je lang goed kon houden en vervoeren vanuit de kust naar het binnenland. Andere vissoorten kun je na de vangst niet lang vers houden. Vanwege dit feit hebben de steden in het binnenland zich gespecialiseerd in het bereiden van inktvis, terwijl de steden langs de kust zich specialiseerden in andere zeedieren.

We zetten Victor af bij een vriendin van Maria, Julia. Gelukkig zijn we op tijd in Arzúa om snel nog wat voorbereidingen te treffen voor de presentatie. We hebben in huis ons afval opgespaard en stallen die nu uit naar ‘afval dat je kunt composteren’ (groente, fruit, karton, koffie, thee), droge materialen (bladeren, hout, stro), ‘wat je in kleine hoeveelheden kunt toevoegen’ (eucalyptus, brood) en ‘wat je beter kunt vermijden’ (gekleurd karton, plastic).
Maria heeft de taken goed verdeeld: Florence maakt foto’s van alles en Cesare en ik helpen bij het in elkaar zetten van de compostbak tijdens de presentatie. De presentatie is aangepast aan de omstandigheden. Vanwege regen die geluidsoverlast veroorzaakt slaat Maria een groot stuk van haar presentatie over om het praktische onderdeel met de materialen uit te leggen: onderin de compostbak komen takken, gekruist neergelegd. Op deze manier kan er lucht bij de compost komen. Daarna kun je natte en droge materialen in verhouding 2:1 toevoegen. Je moet regelmatig de compost omscheppen, zodat het materiaal zich beter mengt en de wormen makkelijker kunnen eten en verteren. De bak moet altijd minimaal voor de helft gevuld zijn. Het composteren is in 2 fasen te verdelen. De eerste fase duurt zo’n 3 maanden: de temperatuur is ongeveer 70 graden. De wormen en andere bodemdieren werken hard om alle materialen om te zetten in compost. Tijdens fase 2, 4 maanden later, is de temperatuur nog maar 40 graden. Je kunt zien wanneer de overgang is door de temperatuur te meten en de compost te bekijken (hoe donkerder gekleurd, hoe beter gecomposteerd). Na ongeveer 9 maanden (hangt ook af van het seizoen, in de lente en herfst gaat het verteren langzamer) is al het werk gedaan: er is compost gemaakt.

Na de presentatie, het uitdelen van de compostbakken en het invullen van formulieren door de deelnemers is het voor ons tijd voor pauze. We gaan met zijn 4en naar een café waar ze brood met stukjes tomaten en olijfolie serveren. Grappig is dat ik dit brood elke ochtend at toen ik voor mijn on arrival training in Santiago was. Daarna heb ik dat nooit meer gegeten, maar het is dus wel een typisch gerechtje.

Vanwege de redelijk lange reisafstand (3 uur) en de korte duur van de presentatie (1 uur) heeft Maria geregeld dat we de rest van de middag in het gezelschap van Julia doorbrengen. Julia woont in het dorp Palas de Rei, dat ligt op 15 minuten rijden van Arzúa. We gaan lekker toeristisch eerst een kasteel bekijken in de buurt en daarna eten in het dorp.

Het kasteel ‘Pambre’ is een van de enigen die na een religieuze revolutie in 1600-en-nog-wat bewaard is gebleven. De reden: de grote stukken graniet (gesteente) die hier te vinden zijn en de nabijheid van de rivier vlak achter het kasteel. Voor de verandering begrijp ik een keer helemaal de Spaanse uitleg. Het helpt dat ik met eigen ogen kan zien waar de gids over vertelt. We hebben geluk, want vlak na de rondleiding begint het erg hard te regenen. Tijd om te gaan eten dus!

Julia weet een restaurant waar je lekkere inktvis kunt eten. Cesare en Florence hebben geen trek in inktvis, maar ze proeven wel een hapje. Ik vind deze inktvis niet lekker, want hij blijkt niet lang gekookt te zijn en is daarom erg hard. Gelukkig zitten wij droog en warm binnen. Wanneer we na het eten buiten komen, blijkt de inktviskraam voor de deur te zijn ingestort. Ook zien we een schoorsteen aan diggelen liggen over de straat. Oorzaak: er is code oranje afgegeven voor de weersomstandigheden, want er waait een enorm harde wind en het regent heel hard. We sluiten de dag af met een bezoek aan een andere bar waar ze broodjes gezond en hamburgers serveren.
Interessant detail: Maria legt uit dat we maar niet aan de collega’s in Vigo moeten vertellen dat we ook aan toerisme hebben gedaan vandaag. Voor Maria en Analia (collega die werkt in het educatieve centrum As Corcerizas) is het concept ‘Het Nieuwe Werken’ (he Sheila!) heel normaal: ze werken soms thuis en vinden het belangrijker taken af te krijgen dan precies een 8urige werkdag te hebben. Overigens zijn zij een uitzondering, want in Spanje denkt de meerderheid van de mensen zoals de collega’s in Vigo.